PARTNERTEST | Hitachi ZE85: Stille kracht

De serieproductie van ZE85 is begonnen en in de korte resterende periode van dit jaar verwacht Hitachi nog zestig van deze elektrische machines af te leveren in Nederland, Duitsland,
Denemarken en Noorwegen. Daarmee beweegt de Japanse fabrikant zich niet op glad ijs, want een ZE85-prototype heeft al meer dan 2.000 uren praktijkgebruik achter de rug. Dat heeft een schat aan informatie opgeleverd, zowel wat betreft het energieverbruik als het functioneren.

Onder meer is gebleken dat deze machine, afhankelijk van de gebruiksomstandigheden, vijf tot zes uur kan werken alvorens het accupakket het minimale niveau van 20 procent heeft bereikt. De machine is standaard voor bereid op laden middels een 400 Volt / 63 Ampère snel-laadsysteem, optioneel is 800 Volt mogelijk. Terwijl de machine in het prototypestadium nog was uitgerust met een 4 x 25 kW/h accupakket, is dat bij de productieversie opgewaardeerd tot 3 x 32 kW/h.

Een blik in het binnenste van deze opmerkelijke rupsgraver leert dat er boven het huidige pakket nog best ruimte is voor nóg een accu. Een vraag daarover wordt door de medewerkers van HCM Nederland beantwoord met een beleefde glimlach in
Japanse stijl…

De temperatuur van de accu’s wordt op het ideale peil gehouden met een viertal ventilatoren achterin de machine. Stroomtoevoer via een kabelaansluiting behoort eveneens tot de mogelijkheden, al is de ZE85 daarmee natuurlijk wel in zijn bewegingsvrijheid beperkt.

Zeer compacte motor

Jan Jacob Bles staat te popelen om in de cabine te klimmen, maar aan de daaraan gewoonlijk voorafgaande ‘walk around’ valt ook vandaag niet te ontkomen. Op het eerste gezicht biedt de van de fossiele ZX85 afgeleide ZE85 geen verrassingen, of het zou de ontbrekende uitlaatpijp moeten zijn. De machine maakt een solide en doordachte indruk, met op de giek goed beschermde leidingen en een keurige afwerking. Terwijl je bij een ‘gewone’ machine van dit kaliber gewoonlijk alles wat maar enigszins op plaatwerk lijkt in een handomdraai open kunt klappen, is bij de ZE85 een deel van de panelen te openen met een inbussleutel. Dit simpelweg omdat de machinist daar nooit iets te zoeken heeft en de monteur maar zelden.

Achter de grote klep rechts naast de cabine is niet alleen vrijwel alle cruciale hydrauliek zichtbaar, maar ook de 40 kW/54,4 pk krachtbron, die zoals elke elektromotor geen onderhoud vraagt. De motor zou je met een beetje handigheid gemakkelijk onder kunnen brengen in de motorruimte van een gekrompen stadsautootje. Dat is een totaal ander plaatje dan een diesel met hetzelfde vermogen, maar aanzienlijk minder koppel…

De deur ernaast onttrekt twee in serie geschakelde 12 Volt opstartaccu’s aan het oog. Rechts daarnaast elektronische componenten, waaronder een kastje met eronder dikke oranje kabels. ‘Die oranje kleur duidt op levensgevaarlijke hoogspanning. Alleen een speciaal opgeleide monteur mag met de nodige voorzorgsmaatregelen aan werken’, krijgen we te horen. Afblijven dus!

Weinig controlewerkzaamheden

Aan de linkerkant is het beeld niet veel anders. Achter de afsluitbare wederom blauw-oranje deur stuiten we op het ruitenwisservloeistoftankje, enkele ‘elektrokastjes’ en een stuk lege ruimte dat bestemd is om een snellader op te bergen. ‘Niet veel te doen voor de machinist’, merkt Jan Jacob op. ‘Als machinist ben je klaar met het controleren van het niveau van de hydrauliekolie en de centrale smering, dat is het wel zo’n beetje!'

'Alle peilglazen zitten direct in het blikveld en zijn vanaf de grond te overzien. De plaatsing van de vetpomp van de centrale smering rechts bovenop de machine vind ik slim. Vaak zit die verborgen in een kast, maar hier heb je ‘m voortdurend in beeld en dat lijkt me een heel goede oplossing bij een machine die veel minder controlepunten heeft dan gebruikelijk. Sowieso zullen de onderhouds- en reparatiekosten bij zo’n elektrische machine lager uitvallen dan bij een fossiele. Hydraulisch is er niet zo gek veel verschil, maar er zijn aanzienlijk minder draaiende en dus slijtagegevoelige onderdelen.’

Gedigitaliseerde schakelaars

De cabine is gemakkelijk toegankelijk, dankzij een goed geplaatst opstapje en een royale, grotendeels glazen deur. Onze machinist is verrast. ‘Goh, ik had hier eigenlijk hetzelfde interieur verwacht als bij de ZX85. Wat betreft het goede zicht rondom klopt dat ook wel, maar toch is dit compleet nieuw voor me. O ja, de stoel is ruim verstelbaar en ik zit als een vorst op zijn troon. Joysticks, hendels en pedalen zitten op de gebruikelijke plek, maar waar zijn alle knoppen en schakelaars gebleven waarmee ik de klimaatbeheersing bedien, de radio aanzet en de ruiten-wissers kan inschakelen, om zomaar wat voorbeelden te noemen? Ik zie alleen maar afdekplaten, is dit de ultieme bezuinigingsactie bij Hitachi?’

Je zou die vraag met een volmondig ‘ja’ kunnen beantwoorden, maar besparen op knoppen, schakelaars en bedrading is in dit geval slechts ‘bijvangst’. Door de elektrificatie krijg je totaal nieuwe systemen voor verwarming, ventilatie, vaste voorzieningen en opties. Voor de bediening en stroomvoorziening wordt geen gebruik gemaakt van honderden meters bekabeling, maar zijn er ingenieuze CAN-bus systemen die dit overnemen.

Slechts enkele conventionele knoppen zijn er nog. Zo zien we de start-stopknop, een knop voor het vetsysteem, een draaiknop om het gas (vreemde term bij elektrische tractie) te reguleren en eentje voor het inschakelen van de snelwissel.

Wat is-ie stil zeg…

Jan Jacobs aanvankelijke vragende blik maakt in een mum van tijd plaats voor een tevreden glimlach wanneer hij het touchscreen display ontdekt, met onder meer de gedigitaliseerde tiptoetsen die voorheen rechts in de cabine aan te treffen waren. ‘Prachtig opgelost, je ziet alles met een oogopslag. Tevens vind je alle informatie over de bediening, de techniek en - heel belangrijk- de stroomreserve. Hij geeft nu 91 procent aan. Haha, dat ga ik nu maar eens lekker tot nul reduceren, ik heb er zin in!’

Onze machinist klapt de deur naast zich dicht en brengt de machine in beweging. Het lijkt hem heel gemakkelijk
af te gaan, alles gaat soepel, zonder schokken. Opvallend hoe stil de machine is. Wel typisch dat we de aandrijftandwielen nu zo goed in de rupsen horen klikken, dat valt anders nooit op… Ook horen we de bovenbouw op de onderwagen zwenken en er zijn ook geluiden hoorbaar die afkomstig te lijken te zijn van de hydraulische pomp. Goh, klinkt zo’n ding zo?

De geringe geluidsproductie, waardoor andere geluidsbronnen juist opvallen, zijn ook de eerste ervaringen waarover Jan Jacob begint wanneer hij na ruim een drie kwartier in en met het zand spelen uitstapt. ‘Nou, ik ben onder de indruk zeg, wat is dat ding stíl! Ik hoorde ver op de achtergrond geluiden waarvan ik bestaan helemaal niet kende, bijvoorbeeld tijdens het rijden en zwenken. Wat betreft geluiddemping is er bij dieselmachines afgelopen jaren veel vooruitgang geboekt, maar dat is niks in vergelijking met deze rollende stiltekamer.’

Nauwelijks gewenning nodig

Het sterk gereduceerde aantal decibellen spreekt natuurlijk sterk in het voordeel van de ZE85, maar we zijn inmiddels ook wel heel nieuwsgierig naar Jan Jacobs mening over de bediening en de prestaties. Het antwoord laat niet lang op zich wachten: ‘Het gevoel dat je bij een goede fossiele machine hebt, is heel goed vertaald. In een mum van tijd speel je met deze Hitachi of je nooit anders hebt gedaan. Hij kan werkelijk bergen werk verzetten, door het steeds aanwezige hoge koppel heb je altijd kracht over.

Uitrustingsstukken of een tweede functie die je even niet nodig hebt, kun je nu heel gemakkelijk uitschakelen waardoor er geen druk op staat en je energie bespaart.
Ondertussen zijn we toch heel erg nieuwsgierig of onze testmachinist misschien ook nog wat minder complimenteuze woorden over zijn lippen krijgt. ‘Nou, daar vraag je me wat… Ja, de camera achterop, die geeft niet zo’n geweldig beeld, maar verder…’

Jan Jacob laat zijn blikken nog eens over de ZE85 glijden en begint over de acculading. ‘Ik begon met 91 procent, na drie kwartier werken is het nog 81. Dat had ik niet durven hopen… Weet je wat ik dacht toen ik een tijdje bezig was? Waarom zijn andere machines vaak zo ingewikkeld!’

Dit artikel is gesponsord door Hitachi.