Dat Japanners innovatief zijn, onderstreept Komatsu nog maar eens. Lang voordat wij hier in Europa kennismaakten met hybride-techniek in auto's, was Komatsu de techniek al aan het testen in zijn graafmachines. Komatsu is met recht pionier in het ontwikkelen van de hybride graafmachine. Rond het jaar 2000 bouwden ze hun eerste exemplaar voorzien van hybride aandrijving. In 2008 rolde bij Komatsu in Japan de eerste productierijpe hybride graafmachine daadwerkelijk van de band. Sinds 2013 verkopen de Japanners ze ook in Europa.
Forse brandstofbesparing
Klanten die ermee draaien, bevestigen dat de brandstofbesparing daadwerkelijk fors is. Tot 30 procent minder diesel per uur is haalbaar. Bovendien lopen de Hybrid's veel rustiger, terwijl de capaciteit zeker niet minder is dan die van een reguliere machine.
Tekst gaat door onder de foto
Al bijna twintig jaar werkt Komatsu aan de Hybrid-techniek. Dus die is intussen wel uitgerijpt en doet het in praktijk goed. De fabrikant geeft dan ook vijf jaar of 10.000 uur garantie op deze componenten.
Uitontwikkeld en bewezen
Specificaties Komatsu HB215LC-3
Motor: 148 pk Komatsu viercilinder
Hybride gedeelte: + 40,8 pk elektromotor met energieopslag
Hydrauliek: 2 pompen, samen 452 l/min
Bedrijfsgewicht: 23.870 kg
Bijzonder: standaard 360 graden camera
Dat Komatsu er vroeg bij was, heeft de fabrikant geen windeieren gelegd. Tegen de tijd dat de concurrentie op de markt kwam met de eerste hybride machines, had Komatsu al een uitontwikkelde en bewezen machine in de markt draaien. De HB215LC-3 is feitelijk de vierde generatie hybride vanuit Komatsu. Naast deze 21-tons rupskraan is er ook nog de HB365LC-3; een 36-tonner.
Resultaat zijn twee machines die technisch staan als een huis. Sinds de aandacht voor CO2-reductie in ons land, denk aan de CO2-prestatieladder, liften de Komatsu Hybrid-machines hierop mee in populariteit. Doordat de machines in ons land dankzij de MIA-Vamil-regeling ook nog eens fiscaal gunstig zijn in aanschaf, worden er serieuze aantallen van verkocht. Het gaat goed met Komatsu in Nederland. Reden voor importeur BIA om verder te investeren in de Nederlandse markt met de bouw van een volledig nieuw pand met moderne werkplaats in Apeldoorn.
Het is een mooie compacte machine voor zijn gewicht”
Zelfstandige techniek
Voor deze test zijn we te gast op de Belgische vestiging van BIA. Voordat testmachinist Jan Jacob Bles de machine start, praat demonstrateur/instructeur Johnny van de Voorde ons bij over de hybride-techniek onder de kap. Techniek die trouwens volledig zelfstandig z'n werk doet, niet opgeladen hoeft te worden en waar je als machinist geen omkijken naar hebt.
Tekst gaat door onder de foto
Voor het onderhoud is alles prima bereikbaar, oordeelt testmachinist Jan Jacob Bles.
Hybride op drie fronten
De hybride HB215LC-3 is hybride op drie fronten. Hart van het systeem is de zogenoemde capacitor. Technisch gezien is dit een gelijkstroom-condensator met hierop een omvormer die wisselstroom (tot 600 Volt) afgeeft. Deze kan omgekeerd ook supersnel hoge voltages aan spanning tijdelijk opslaan. Voor de leek; de capacitor is een voorraadbak met energie, zeg maar een superaccu. Hiervanuit wordt de elektrische zwenkmotor van spanning voorzien. De hybride gedachte; rem je af op de zwenk, dan werkt de elektromotor plots als een generator. Kinetische energie die anders verloren was gegaan, zet de zwenkmotor om in stroom, die weer tijdelijk in opslag gaat en later hergebruikt wordt.
Tekst gaat door onder de foto
Generator-motor op de krukas
Helemaal intelligent wordt het dieper onder de kap. Aan de motor is namelijk een generator gebouwd. Ook dit is weer een elektromotor die in verbinding staat met de capacitor. Dieseltechniek en elektromotor vullen elkaar perfect aan op de graafmachine. Je kunt de dieselmotor energiezuinig optoeren door de elektromotor de krukas van de motor kort aan te laten drijven, dus zonder extra brandstofverbruik. Voordeel is dat de dieselmotor direct in toeren kan zakken als de belasting dat toelaat. Juist hier is op een graafmachine veel diesel te winnen, omdat de belasting nogal varieert. Ook kan het stationair toerental lager zijn dan bij een conventionele machine. Omdat de Komatsu bij het aftoeren de generator inschakelt, wordt ook hier de restenergie omgezet in spanning voor de capacitor.
Mooie compacte machine
Na zo'n technisch verhaal kunnen we het veld in. Op de Belgische vestiging heeft de BIA nog wat braakliggend terrein waar we naar hartenlust kunnen spitten in de taaie leemachtige grond. ‘Het is een mooie compacte machine voor zijn gewicht’, constateert testmachinist Jan Jacob Bles. Om er meteen aan toe te voegen dat die grote halogeen koplampen wel een beetje oldschool zijn tussen alle ledwerklampen op de machine. Van de Voorde legt uit dat de fonkelnieuwe machine bestemd is voor de eigen Matrent-verhuurvloot en daarom standaard zo is uitgevoerd. Machines die naar klanten gaan, zijn tegenwoordig inderdaad vaak rondom uitgevoerd met ledverlichting, bevestigt Van de Voorde, die samen met onze testmachinist intussen een rondje om de machine maakt.
Tekst gaat door onder de foto
Volgebouwd, maar goed toegankelijk
‘Het dagelijkse onderhoud aan de machine is bij deze Komatsu prima te doen, al is het achter de kappen wel vrij volgebouwd’, vertelt Jan Jacob. ‘Achter de cabine heb je een mooie ruimte voor gereedschap en andere dingen. Daar zit ook de koeling en tref je de eerste controledingen. Bovenop de machine heb je een mooi ruim bordes waar je op kunt staan.’ Onder de motorkap huist een viercilinder motor die 148 pk levert. Vergis je niet: de elektromotor van het hybride gedeelte doet daar nog eens 30 kW, oftewel 40,8 pk bovenop. Het mooie is: deze extra paarden worden gevoed met gratis stroom die is teruggewonnen via de slimme zwenkmotor en de aan de motor aangebouwde generator.
Dat Komatsu er vroeg bij was, heeft de fabrikant geen windeieren gelegd”
Ruimte goed benut
Opgeteld heeft de Komatsu dus bijna 190 pk onder de kap, maar niet het bijbehorende verbruik. Je merkt wel dat de viervoeters allemaal onder de kap gestald staan. Jan Jacob: ‘Je doet de motorkap open en je merkt al dat de ruimte goed benut is. Alles is verder wel goed bereikbaar. Op de trap naar boven zit een kap en daar kan je AdBlue bijvullen. De tank geeft een signaal als deze bijna vol zit. Ook de gasoliepomp en -slang zijn prima voor elkaar. Bij de pompen is alles overzichtelijk en keurig weggewerkt.’ Hoewel er best wat techniek onder de kap zit, benadrukt Komatsu dat de hybrides bijzonder weinig onderhoud vergen en in praktijk erg betrouwbaar blijken. Komatsu geeft dan ook maar liefst vijf jaar of 10.000 uur garantie op de hybride componenten.
Tekst gaat door onder de foto
Op de zijkant van de machine zitten standaard twee camera's ten behoeve van 360 graden rondom zicht.
Heerlijk ruime cabine
Genoeg gepraat. Jan Jacob klimt in de cabine en rupst de Komatsu richting het terrein waar we kunnen graven. De cabine is ruim, ziet hij intussen. ‘Je kan er makkelijk een koelbox in kwijt achter de stoel en er is zelfs een klein koelvak ingebouwd. Dat is bij warm weer heel handig.’ Warm is het buiten niet, ondanks dat een najaarszonnetje de Komatsu fraai belicht. Terwijl Jan Jacob flink staat te peuren in de zware leem valt op dat de Komatsu er niet warm of koud van lijkt te worden. Hij blijft met opvallend weinig toeren draaien.
Tekst gaat door onder de foto
Jan Jacob wijst op het scherm. Het standaard camerasysteem geeft daadwerkelijk een prima overzicht over en rondom de machine.
Veel hydrauliek
Jan Jacob: ‘Als je gaat draaien merk je dat je veel hydrauliek hebt en de kraan goed sterk is. En veel kracht op de zwenk. Dit komt mede ook door het Hybrid-systeem. Je zwenkt elektrisch en dat werkt tevens als een dynamo. Elektrisch is natuurlijk heel sterk en kan een enorm koppel hebben.’ Intussen neemt hij een volle bak leem en zwenkt er in verschillende richtingen even mee rond. ‘Als je 180 graden moet draaien, merk je al dat de motor stil stationair gaat draaien. Hiervoor heeft de motor weinig brandstof nodig en daar zit de enorme besparing. Normaal gezien kost het zwenken veel energie en dus brandstof, maar door je aggregaat en de accu’s heb je veel kracht en kost het weinig energie en brandstof.’
Tekst gaat door onder de foto
Volop comfort en bedieningsgemak
Ook over de cabine op zich is onze testmachinist goed te spreken. De instap naar de cabine toe is prima, ondanks dat de linker joystickconsole niet opklapbaar is. ‘Je hebt ruimte zat om er mooi langs te lopen en op de stoel te gaan zitten. De stoel heeft veel verstelmogelijkheden. De bediening op zich is al makkelijk, je kunt de tools ook makkelijk instellen en het toerental en de kracht en de snelheid van de kraan makkelijk naar je eigen hand zetten om zo nog zuiniger te draaien met de machine.’ Jan Jacob wijst op het scherm. ‘Ook standaard en heel mooi is het 360 graden camerasysteem, dat geeft een handig zicht rondom de machine.’
Stille cabine
De cabine blijkt verder stil van binnen. Hierdoor valt het wisselende toerental van de motor veel minder op dan wanneer je buiten de machine staat. Zo hoef je daar als machinist ook minder aan te wennen. Het ziet er verder allemaal robuust uit, en de instelmogelijkheden overtuigen. ‘Je stelt ook de kracht in waarmee je wilt werken of waar je het liefste mee werkt. Als je dik in de kuubs zit, dan trekt de kraan er goed aan, bij afwerken kan je het gemakkelijk op Eco af.’ Opvallend is dat de snelheid van de machine gelijk blijft.
Tekst gaat door onder de foto
De elektrische zwenkmotor maakt dat je volle bak kunt zwenken en de motor terugzakt naar stationair, of deze volop kunt benutten voor de hydraulische functies. Het maakt de Komatsu snel.
Vlotte indruk
Ook in Eco-stand maakt de Komatsu een vlotte indruk. Volgens de fabrikant zit dat in het feit dat men wel de liters terugregelt, maar niet de drukken. In veel werk kun je dus nog eens extra brandstof besparen op deze manier, anderzijds heb je altijd de beschikking over een snelle en sterke machine wanneer je hem op die manier instelt. Jan Jacob: ‘Het rijden met de machine gaat ook mooi; hij heeft drie snelheden. Dus ook een snelheid tussen de snelle en de langzame in. Dat vind ik wel prettig. Ook is naar wens in te regelen hoe hard je de machine wil laten rupsen.’ Intussen zoekt Jan Jacob de grenzen op en concludeert tevreden: ‘Je kunt juist veel dingen tegelijkertijd doen dankzij de Hybrid. Je merkt helemaal geen vertraging of iets dergelijks.’ Daarmee is misschien wel het mooiste bewijs geleverd dat milieubewust draaien én een machine met pit dankzij nieuwe techniek hand in hand kunnen gaan.
Dit artikel is gesponsord door BIA bv
Bekijk het BouwMachines Merkdossier over Komatsu
