‘Stoer ding’, is het eerste wat bij testmachinist Jan-Jacob Bles opkomt bij zijn eerste ontmoeting met de JCB 403E. De verkoopbrochure houdt zich verre van dat soort gespierde taal en zet ons op het verkeerde been met ‘een heleboel minder voor uw geld’. Om vervolgens uit te leggen dat het om minder trillingen, minder vervuiling, minder onderhoud en minder gedoe gaat. Uiteraard wordt dat allemaal keurig uitgelegd, waarbij alles draait om de twee stille, krachtige, emissievrije, als een turbine draaiende elektromotoren. De voor de aandrijving bedoelde krachtbron levert 10,6 kW continuvermogen en 33,4 kW piekvermogen. Bij de motor die de hydrauliek gaande houdt, is dat 9 en 20 kW.
Simpeler onderhoud
We hoeven vast niet meer uit te leggen dat een elektrische machine minder onderhoud vraagt dan een fossiel aangedreven exemplaar. Uiteraard is het bij het begin van de werkdag van belang te weten of het accupakket energiek genoeg is om er weer fris tegenaan te gaan, maar voor de rest beperken de dagelijkse controles zich tot het hydraulische systeem en de smering. Voor de controle van de hydrauliekolie hoef je alleen maar naar het peilglas achter het linker achterwiel te kijken. Jan-Jacob wijst erop dat na het openen van de naar achteren scharnierende motorkap alle verdere voor het onderhoud belangrijke onderdelen goed zichtbaar en toegankelijk zijn. ‘Over stroomkabels en computertechniek hoef ik me als machinist gelukkig niet druk te maken… De laadstekker is gemakkelijk in te pluggen, de contactdoos zit in de linker zijkant achter een deksel boven het wiel.’ De brochure leert dat het opladen van 20 naar 80 procent met 230 Volt 8 uur vergt. Volledig opladen met de optionele 415 Volt JCB Charge Guard snellader duurt slechts 2 uur.
De 403E heeft een bedrijfsgewicht vanaf 2.729 kg en wordt standaard geleverd met een ‘vaste’ veiligheidskooi. Voor een scharnierende kooi, zoals de testmachine die heeft, geldt een meerprijs. Hetzelfde geldt voor een opbouw met een voor- en een achterruit. Verdere keuzemogelijkheden zijn een vorkenbord of een laadschop, zoals bij de uitvoering die vandaag voor ons klaar staat. Banden zijn er ook in diverse varianten, van zich gretig vastklampende terreinrubbers tot schoeisel voor een verharde ondergrond. LED-werklampen op de kooi en de giek zijn een optie, evenals een oranje zwaailicht.
Snel vertrouwd
Onze machinist is vol lof over de afwerking: ‘Als je naar de details kijkt, zie je dat niets aan het toeval is overgelaten. Er is wel veel plastic, maar dat kan niet anders; je hebt nu eenmaal geen cabine en alles wat je beetpakt moet volledig bestand zijn tegen weer en wind en niet schrikken van een beetje regen. Je stapt gemakkelijk op de machine en stoel en stuurkolom bieden voldoende verstelmogelijkheden. Je zit er lekker op, met alles wat je nodig hebt keurig binnen bereik. Het display zie je door het stuur heen, het zit bovenop de stuurkolom. Het is simpel gehouden, maar biedt alle essentiële informatie, inclusief de accucapaciteit. De instellingen regel je met een draaiknop naast de joystick, je kunt er in een mum van tijd mee lezen en schrijven.’
‘Ben je gewend aan een diesel, is het in het begin vreemd dat je bijna niks hoort.’”
Ook aan het werken met de 403E hoeft Jan-Jacob nauwelijks te wennen: ‘Je loopt even het instellingsmenu door en kunt aan de slag. Ik wil nog net niet zeggen dat het vanzelf gaat, maar het scheelt niet veel. Ben je gewend aan een diesel, is het in het begin vreemd dat je bijna niks hoort, terwijl de motor er toch keihard aan sleurt. Nou ja, je weet het, het maximale koppel is beschikbaar bij elk toerental, heel anders dan bij een verbrandingsmotor. De machine reageert meteen op je commando’s en is heel vlot. De transmissie met drie rijsnelheden - slak, schildpad en haas - werkt heel plezierig. Je kunt heel nauwkeurig instellen hoe hard je wilt rijden, met 20 km/u als maximum. Zo kun je ook een langzaam, maar wel constant tempo instellen. Heel handig bij het rijden met een bezem of een ander aanbouwdeel. Al met al heeft deze elektrische JCB me aangenaam verrast!’
Open of met cabine
Na de JCB 403E wacht de 19C-1E mini-rupsgraver op een nadere kennismaking. Jan-Jacob mag het zand in met de versie met een cabine, waarin hij de vandaag soms zeer plotseling opkomende buien niet hoeft te vrezen. Een open variant met naar keuze een gesloten of een doorzichtig dak behoort eveneens tot de mogelijkheden. Afhankelijk van de uitvoering varieert het transportgewicht van 1.902 tot 2.037 kg.
De gebruikelijke ‘walk around’ is snel volbracht bij deze minigraver. Na het openen van een geknikte deur, die zowel de motor (met 9 kW continu- en 20 kW piekvermogen) achterin als de techniek aan de zijkant aan het oog onttrekt, merkt onze testmachinist wederom op dat het dagelijks onderhoud niet veel voorstelt: ‘Veel heb je niet te doen voor je met een elektrische machine aan het werk kunt. Met hydrauliekolie controleren - kan ook hier van buitenaf - goed smeren en zorgen dat de je een volle accu hebt, is alles eigenlijk wel gezegd.’
Nu die volle accu toch ter sprake komt, raadplegen we de folder maar weer even voor de oplaadtijd. Die bedraagt 5 uur bij van 20 naar 80 procent laden en 2,5 uur bij 100 procent opladen met de Charge Guard snellader.
Extra veiligheid…
Het controledisplay is bij de 19-1E rechts naast de ruim instelbare stoel geplaatst, met de draaiknop voor het toerental en een paneeltje met schakelaars ernaast. Een 12 Volt laadpunt is een optie, terwijl achter in de hoek een eveneens optionele after market miniradio van Jensen is gemonteerd. Die zit een beetje buiten het directe blikveld, maar in zo’n compacte cabine moet je soms concessies doen. Een ietwat verstopte radio is nog altijd beter dan geen radio.
‘Je trekt er al heel gauw een strakke bak mee en hebt alles volledig onder controle.’”
Als we Jan Jacob mogen geloven zijn er in ieder geval geen al te grote concessies gedaan als het op het zitcomfort van de machinist aankomt: ‘Natuurlijk heb je in een machine als deze minder ruimte dan in een grootkaliber shovel, maar instappen gaat gemakkelijk en ik zit als een vorst op een fijne stoel. Alles wat ik voor de bediening nodig heb, is goed bereikbaar, al moet ik voor de knoppen en het display even rechts naast me kijken. Een elektromotor start je niet echt, het is meer een kwestie van een aan-uitknop omzetten. Als je goed luistert kun je aan een zacht gezoem horen dat de machine klaar is om in actie te komen. Wel moet je voor je écht aan de slag kunt nog een extra knop in drukken. Veiligheid, veiligheid en nog eens veiligheid, ik snap het wel, maar ik vind het ook een tikkeltje omslachtig. Maar vooruit, je zult er al regelmatige gebruiker wel aan wennen en misschien is het er zelfs uit te programmeren.’
Kracht en souplesse
Tijd om met de machine te gaan draaien, waarbij Jan-Jacob op een bult zand de strijd tegen de zwaartekracht aanbindt. ‘Zag je dat, ging helemaal niet verkeerd hè? Geweldig, dat koppel van een elektromotor. Niet te stuiten denk je als je zo naar boven klimt en door de voorruit bijna alleen maar blauwe lucht ziet. Daarbij voelt de machine heel stabiel aan. Indien nodig kun je de breedte van de onderwagen aanpassen aan de omstandigheden. Normaal is de totale rupsbreedte 98 cm, maar wil je een maximale stabiliteit kun je de rupsen uitschuiven tot 133 cm. Heb je een zware volle bak en draai je de giek helemaal zijwaarts, spant het er qua balans een beetje om, maar het gaat toch goed. Dat valt me absoluut niet tegen!’ Daarmee houden de positieve geluiden niet op: ‘Je mag best weten dat ik onder de indruk ben van de kracht en de souplesse, terwijl de machine toch heerlijk rustig draait en aanvoelt als een verlengstuk van je hand. Je trekt er al heel gauw een strakke bak mee en hebt alles volledig onder controle. Dat valt me eerlijk gezegd heel erg mee, mede gezien het draaikantelstuk erop. Daar zitten natuurlijk extra functies op, maar daar weet deze machine goed raad mee. Goed ding trouwens, komt van CompactTilt, een Zweedse fabrikant die speciaal voor kleinere machines een hele reeks draaikantenstukken heeft ontwikkeld.’
Complete lijn
Het JCB E-Tech-gamma omvat behalve de geteste machines een verreiker, een dumper en een mini-rupsdumper. Daarnaast zijn er enkele industriële heftrucks plus schaarhoogwerkers. Ook aan de energievoorziening is gedacht, om te beginnen met (stapelbare) Powerpacks met 23 of 46 kW. Deze maken het mogelijk op locaties te werken die geen reguliere netstroom hebben. Is deze wel beschikbaar, kan de JCB Charge Guard een uitkomst zijn. Deze snellader brengt het accupakket, afhankelijk van de machine, in 1 tot 2,5 uur van 20 op 80 procent capaciteit. Bij een slimme toepassing betekent dit dat een machine gedurende een werkdag ook langere tijd zonder gedwongen onderbrekingen inzetbaar is. Dit vraagt wel meer vooruitdenken dan bij fossiele tractie en ook bewuster plannen. Dergelijk ‘omdenken’ blijkt in de praktijk echter snel te wennen, wat vele tevreden gebruikers van een elektrische machine inmiddels graag zullen bevestigen.
Dit artikel is gesponsord door JC Bamford.
